بسم الله الرحمن الرحیم
آیه الکرسی نور چشم
قال الامام امیر المؤمنی علیه السلام : «إِذَا اشْتَکَی أَحَدُکُمْ عَیْنَهُ فَلْیَقْرَأْ عَلَیْهَا آیَهَ الْکُرْسِیِّ وَ فِی قَلْبِهِ أَنَّهُ یَبْرَأُ وَ یُعَافَی فَإِنَّهُ یُعَافَی إِنْ شَاءَ اللَّهُ». امام امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: هر کس از جهت چشم ناراحتی دارد آیه الکرسی را به نیت شِفاء بخواند خداند او را عافیت بخشد.[۱] محدث قمی رحمه الله علیه در حاشیه مفاتیح الجنان می‌فرماید: «لِوَجَعِ الْعَیْنِ روی فَلْیَقْرَأْ آیَهَ الْکُرْسِیِّ وَ لْیُضْمِرْ فِی نَفْسِهِ أَنَّهَا تَبْرَأُ أ وَ إِذَا وَضَعَ قبلَ قرائه الآیه یده عَلَی عَیْنه وَ قَالَ اُعِیذُ نُورَ بَصَرِی بِنُورِ اللَّهِ الَّذِی لَا یُطْفَأُ نَفَعَهُ ذَلِکَ».اگر دستش را بر چشمش بگذارد و آیه الکرسی و این دعا را بخواند انشاء الله نافع خواهد بود.[۲] و در سفینه البحار، ماده کحل – از استادش محدث نوری صاحب مستدرک الوسائل ره نقل می‌کند که این دعا برای چشم نافع است «اللَّهُمَّ رَبَّ الْکَعْبَهِ وَ بَانِیَهَا وَ فَاطِمَهَ وَ أَبِیهَا وَ بَعْلِهَا وَ بَنِیهَا نَوِّرْ بَصَرِی وَ بَصِیرَتِی وَ سِرِّی وَ سَرِیرَتِی».[۳]
آیه الکرسی آیه واحده
سؤال: آیا آیه الکرسی همان آیه‌ای است که لفظ (کرسی) در آن وجود دارد یا سه آیه است؟ پاسخ: مستفاد از برخی از روایات آن است که آیه الکرسی همان یک آیه است تا ( وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ ) در روایتی که صاحب مجمع البیان نقل می‌کند پیامبر اسلام ص فرموده: «إِنَّ فِیهَا خَمْسِینَ کَلِمَهً فِی کُلِّ کَلِمَهٍ خَمْسُونَ بَرَکَهً».در آیه الکرسی پنجاه کلمه وجود دارد که در هر کلمه ی پنجاه برکت موجود است.[۴] و این پنجاه کلمه یا همان آیه اول تا (وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ) تطبیق می‌کند. امام سجاد علیه السلام از پیامبر اسلام صل الله علیه و آله نقل می‌کند که فرمود: «مَنْ قَرَأَ أَرْبَعَ آیَاتٍ مِنْ أَوَّلِ اَلْبَقَرَهِ وَ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ وَ آیَتَیْنِ بَعْدَهَا وَ ثَلاَثَ آیَاتٍ مِنْ آخِرِهَا لَمْ یَرَ فِی نَفْسِهِ وَ مَالِهِ شَیْئاً یَکْرَهُهُ وَ لاَ یَقْرَبُهُ شَیْطَانٌ وَ لاَ یَنْسَى اَلْقُرْآنَ».[۵] امام سجاد علیه السلام از پیامبر صل الله علیه و آله نقل می‌کند که فرمود : هر کس چهار آیه از اول سوره بقره و آیه الکرسی و دو آیه بعد از آن و سه آیه از آخر سوره را بخواند هیچ‌گاه مکروه و (ناپسندی) به او و اموالش نمی‌رسد و شیطان به او نزدیک نمی‌شود و قرآن را فراموش نخواهد کرد.در این روایت، آیه الکرسی به همان آیه اول اطلاق شده است و در کتاب لغت (مجمع البحرین) در ماده «کرس» آمده است و آیه الکرسى معروفه و هى الى قوله: (وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ) [۶] «آیه الکرسى معروف است و آن تا ( وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ) است».[۷] تسمیه این آیه به آیه الکرسی به خاطر وجود لفظ کرسی در آیه شریفه می‌باشد ( وَسِعَ کرْسِیُّهُ السَّماواتِ وَ اْلأَرْضَ وَ لا یَؤُدُهُ حِفْظُهُما) مانند آیه ۳۵ سوره مبارکه نور ( اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ) . و آیه ۱۲۲ سوره مبارکه نفر فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَهٍ) . و آیه۴۳ سوره مبارکه نحل ( فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ) که به خاطر وجود این الفاظ در این آیات نام‌گذاری شده است
آیه الکرسی همان آیه اولی است
بنابراین آنچه از بعض روایات و کلمات بعض مفسرین و بعض لغویین استفاده می‌شود آن است که آیه الکرسی همان آیه اولی است تا ( وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ) و مقتضی تسمیه (نام‌گذاری) آیه به آیه الکرسی نیز همین است که آیه اولی آیه الکرسی است مانند آیه نور و آیه نفر و آیه سؤال. و مقتضی اصل در دوران امر بین اقل و اکثر نیز آن است که می‌توان به همان آیه اولی اکتفا نمود «الاصل عدم الزیاده عن الآیه الواحده».[۸] بنابر این آیه الکرسی همان آیه اولی است مگر تصریح به خلاف شود. پس در صلاه لیله الدفن که در روایت وارد شده « فَلْیصَلِّ أَحَدُکُمْ رَکْعَتَینِ یقْرَأُ فِی الْأُولَی الحمد و آیه الکرسی فِی الثَّانِیهِ الحمد والقدر عَشْرَا فاذا سلّم قال اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ابْعَثْ ثَوَابَهَا إِلَی قَبْرِ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ یبعث اللَّهُ مِنْ سَاعَتِهِ أَلْفَ مَلَکٍ إِلَی قَبْرِهِ مَعَ کُلِّ مَلَکٍ ثَوْبٌ وَ حُلَّهٌ[۹]
اما کیفیت نماز لیله الدفن ، آن است که بعد از دفن میت بقصد اهداء ثواب دو رکعت نماز بخوانی رکعت اول حمد و آیه الکرسی رکعت دوم حمد و ده مرتبه سوره قدر و بعد از نماز و ذکر صلوات؛ میگویی بار الها ثواب این نماز را به قبر فلانی بفرست ، خداوند ثواب آن نماز را با هزار فرشته همراه با لباس های (فاخر ) برای آن میت میفرستد البته مستحب است مقداری صدقه به فقراء و مستمندان داده شود به نیت آنکه ثوابش هدیه باشد به میت و سپس نماز لیله الدفن خوانده شود .
خلاصه الکلام
حاصل کلام آن شد که هر کجا تصریح شود به ضمیمه کردن آن دو آیه شریفه ، به آیه الکرسی، باید آن دو آیه را نیز خواند مانند صلاه مباهله. و هر کجا تصریح نشود می‌توان به همان آیه اولی اکتفاء نمود، گرچه احوط و اولی خواندن هر سه آیه است تا ( هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ) .مرحوم شیخ طوسی رحمه الله علیه در مصباح به سند خود از امام صادق علیه السلام درباره صلاه روز مباهله روایتی نقل می‌کند که امام علیه السلام فرمودند: «أَنَّهُ قَالَ: مَنْ صَلَّى فِی هَذَا اَلْیَوْمِ یَعْنِی اَلرَّابِعَ وَ اَلْعِشْرِینَ مِنْ ذِی اَلْحِجَّهِ، رَکْعَتَیْنِ قَبْلَ اَلزَّوَالِ بِنِصْفِ سَاعَهٍ شُکْراً لِلَّهِ عَلَى مَا مَنَّ بِهِ عَلَیْهِ وَ خَصَّهُ بِهِ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ أُمَّ اَلْکِتَابِ مَرَّهً وَاحِدَهً وَ عَشْرَ مَرَّاتٍ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ، وَ عَشْرَ مَرَّاتٍ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ، إِلَى قَوْلِهِ: هُمْ فِیهٰا خٰالِدُونَ، وَ عَشْرَ مَرَّاتٍ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ، عَدَلَتْ عِنْدَ اَللَّهِ مِائَهَ أَلْفِ حَجَّهٍ وَ مِائَهَ أَلْفِ عُمْرَهٍ وَ لَمْ یَسْأَلِ اَللَّهَ حَاجَهً مِنْ حَوَائِجِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ إِلاَّ قَضَاهَا لَهُ کَائِنَهً مَا کَانَتْ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ».[۱۰] قال الشیخ رحمه الله علیه و هذه الصلاه بعینها رویناها فی یوم الغدیر. امام صادق علیه السلام فرموده است: هر کس روز مباهله (۲۴ ذیحجه الحرام) قبل از ظهر دو رکعت نماز بخواند در هر رکعت حمد یک مرتبه و (قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ) ده مرتبه و آیه الکرسی تا ( هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ) ده مرتبه و سوره قدر ده مرتبه بخواند این صلاه نزد خداوند با صد هزار حج و صد هزار عمره برابر است و خداوند حوائج دنیا و آخرت او را برآورده می‌کند. در این مورد تصریح شده به اینکه در این نماز آیه الکرسی و دو آیه بعدش تا ( هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ) خوانده شود و این نماز در روز (عید غدیر هم وارد شده است.و همچنین« کاشف اللثام » نقل کرده که روایت شده در هنگام احتضار و سکرات موت (در آخرین لحظه از لحظات عمر) برای شخص محتضر آیه الکرسی و دو آیه بعدش خوانده شود.[۱۱]
[۱] . سفینه البحار، ج ۷، ص ۲۶۵٫
[۲] . حاشیه مفاتیح الجنان، ص ۳۱۴٫
[۳] . سفینه البحار، ماده کحل، ج ۷، ص ۴۴۹؛ مستدرک الوسائل، ج ۱، ص ۴۴۶٫
[۴] . مجمع البیان، ج ۱ و ۲، ص ۶۲۶٫
[۵] . بحار الانوار، ج ۸۹، ص ۲۶۵؛ ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ج ۲، ص ۱۰۴٫
[۶] . مجمع البحرین، ص ۳۱۱ طبع قدیم.
[۷] . مستدرک سفینه البحار، ج ۹ ص ۹۷٫
[۸] . در اقل اکثر استقلالی (تکلیف متعدد است) و مشهور نسبت به اکثر، برائت جاری می‌کند و در اقل و اکثر ارتباطی مرحوم شیخ قائل به برائت است و صاحب کفایه) قائل به احتیاط عقلی است.
[۹] . العروه، ج ۳، ص ۴۰۱، طبع جامعه مدرسین.
[۱۰] . وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، ج ۸، ص ۱۷۱، ب ۴۷، من الصلوات المندوبه.
[۱۱] . تهذیب الاحکام للسیّد السبزواری رحمه الله علیه ، ج ۳، ص ۳۷۳٫
بازدیدها: ۳۴۹
