بسم الله الرحمن الرحیم
حضرت آیت الله دیباجی اصفهانی
سلام علیکم
در مورد تطبیق آیات سئوالی داشتم،در آیه ۱۰۱ سوره مؤمنون خداوند می فرماید :پس آنگاه که نفخه صور دمید؛ دیگر نسب و خویشی در میانشان نماند. ولی در آیات ۷ تا ۹ سوره انشقاق میفرماید :پس هرکس را در آنروز نامه اعمال بدست راست دهند آنکس بسیار حسابش آسان کنند و او بسوی کسان و خویشانش مسرور و شادمان خواهد رفت .لطفاً توضیح فرمایید
پاسخ معظم له
بسمه تعالی
بعد التحیه والسلام
از برخی تفاسیر قرآن کریم استفاده می شود که مراد از آیه شریفه « فَلَا أَنْسَابَ بَیْنَهُمْ یَوْمَئِذٍ وَلَا یَتَسَاءَلُونَ»[۱] معنی کنایی است؛ یعنی ترس و وحشت آنچنان بر انسانها تسلّط دارد که گویا تعاطف و تراحم بین خویشان نیست .
در نفخه اولی همه می میرند و در نفخه ثانیه همه زنده می شوند «قَالُوا یَا وَیْلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا ۜ ۗ هَٰذَا مَا وَعَدَ الرَّحْمَٰنُ وَصَدَقَ الْمُرْسَلُونَ»[۲] کما قال الله الحکیم «یَوْمَ یَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِیهِ وَأُمِّهِ وَأَبِیهِ»[۳] و کما قال النبی صلی الله علیه و آله « کُلُّ حَسَبٍ وَ نَسَبٍ مُنْقَطِعٌ إِلاَّ حَسَبِی وَ نَسَبِی»[۴].
امّا قوله تعالی فی سوره الانشقاق «فَأَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ فَسَوْفَ یُحَاسَبُ حِسَابًا یَسِیرًا وَیَنْقَلِبُ إِلَىٰ أَهْلِهِ مَسْرُورًا»[۵] یعنی عند المحاسبه و الفراغ من الحساب لا عند النفخه.
هنگامی که از حساب فارغ شد و معلوم شد که اهل بهشت است با اهل خود ملاقات می کند در حال سرور.
مراد از «اهل»؛ حورالعین و غلمان است[۶] و در بعض تفاسیر آمده که مراد از «اهل»؛ عیال و اولاد و خویشان است، لکن بعد المحاسبه. چنانکه خداوند فرموده «وَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ یَتَسَاءَلُونَ»[۷] بنابراین مراد از « فَلَا أَنْسَابَ» در سوره مبارکه مؤمنون، معنای کنایی است نه معنی حقیقی؛ یعنی از فرط خوف و ترس گویا ، هیچ آشنایی و خویشی بین آنها نیست؛ و مراد از «إِلَىٰ أَهْلِهِ» در سوره مبارکه انشقاق ، حورالعین است و اگر مراد اهل و عیال باشد، بعد المحاسبه است نه هنگام «نفخه ثانیه»[۸]. والله العالم
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
سیّد محمّد تقی دیباجی اصفهانی
[۱] سوره مبارکه مؤمنون آیه ۱۰۱
[۲] سوره مباره یس آیه ۵۲
[۳] سوره مبارکه عبس آیات شریفه ۳۴و ۳۵
[۴] تفسیر نور الثقلین , ج۳ , ص۵۶۳
[۵] سوره مبارک انشقاق آیات ۷، ۸ و ۹
[۶] المیزان ج ۲۰ ص ۲۴۳
[۷] سوره مبارکه صافات آیه ۲۷
[۸] مجمع البیان ج ۱۰ ص ۶۹۹_ المیزان ج ۱۵ ص ۶۹ _ تفسیر الکاشف ج ۵ ص ۳۹۰ _ التحریر و التنویر ( تفسیر ابن عاشور)ج ۱۸ ص ۱۰۳
بازدیدها: ۱۰
