بسم الله الرحمن الرحیم
مفسّر عالیقدرحضرت آیت الله دیباجی اصفهانی مد ظله العالی
سلام علیکم
با توجه به اینکه در مورد آیات شریفه چهل شش سوره اعراف « وَعَلَى الْأَعْرَافِ رِجَالٌ یَعْرِفُونَ کُلًّا بِسِیمَاهُمْ ۚ وَنَادَوْا أَصْحَابَ الْجَنَّهِ أَنْ سَلَامٌ عَلَیْکُمْ ۚ لَمْ یَدْخُلُوهَا وَهُمْ یَطْمَعُونَ » و آیه چهل هشت سوره اعراف «وَنَادَىٰ أَصْحَابُ الْأَعْرَافِ رِجَالًا یَعْرِفُونَهُمْ بِسِیمَاهُمْ » اختلاف نظر بین اهل سنت و اهل تشیع می باشد که هر کدام نظر خاصی در مورد کلمه«اعراف » دارند ؛ در واقع قول اهل سنت اعراف را کسانى می دانند که حسنات و سیئات آن ها به یک مقدار است؛ از طرفی نظر مفسرین تشیع این است که «اعراف»، ائمه اطهار علیهم السلام هستند؛ نظر حضرتعالی در مرود کلمه اعراف در این آیات شریفه را خواستیم بدانیم
پاسخ معظم له
بسمه تعالی
بعد التحیه والسلام
«وَبَیْنَهُمَا حِجَابٌ ۚ وَعَلَى الْأَعْرَافِ رِجَالٌ»[۱] «بَیْنَهُمَا»ظرف است، خبر مقدم _ و «حِجَابٌ ۚ» مبتدا مؤخر یا اینکه نکره است؛ اما چون برای تعظیم است و خبر مقدم شده می تواند مبتداء قرار گیرد؛ « ولا یجوز الابتـدا بالنکـره مالم تفـد کعـند زیـد نـمـره» و «اعراف» جمع «عُرف» است که موهای گردن اسب و کاکل خروس را گویند؛ «اعراف» مکان مرتفعی است بین بهشت و دوزخ .
اما مراد از «رجال» آیا انبیاء و اولیاء علیهم السلام هستند؟ یا مراد مستضعفین می باشند مانند افراد سفیه، اطفال قبل از بلوغ، آنانکه اعمالشان ناقص است ؟!
قول اول را مفسران شیعه و قول دوم را مفسران اهل سنت انتخاب کرده اند؛ از امام باقر سلام الله علیه وارد شده که فرمود: «هُمْ آلُ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ لاَ یَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ إِلاَّ مَنْ عَرَفَهُمْ وَ عَرَفُوهُ وَ لاَ یَدْخُلُ اَلنَّارَ إِلاَّ مَنْ أَنْکَرَهُمْ وَ أَنْکَرُوهُ»[۲] اما قول دوم در تفسیر کشّاف از زمخشری آمده است. [۳]
به نظر می رسد علاوه بر روایات اهل بیت علیهم السلام که دلالت بر قول اول دارد؛ ظاهر آیه شریفه نیز مؤید قول اول است :
۱_ به قرینه کلمه «رجال» که دلالت بر انسان تام دارد نه انسان ناقص مانند آیات مبارکه: « رِجَالٌ لَا تُلْهِیهِمْ تِجَارَهٌ وَلَا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ» [۴] و « فِیهِ رِجَالٌ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا ۚ»[۵]
۲_ صفات بعدی که اهل بهشت و دوزخ را می شناسند
۳_ اِشراف داشتن بر اهل بهشت و اهل دوزخ
۴_ تکلم با آنان و …؛ قرینه می شود که مراد از «رجال» انبیاء و اولیاء علیهم السلام می باشند .والله العالم
والسلام علیکم و رحمه الله وبرکاته
سیّد محمّد تقی دیباجی اصفهانی
[۱] سوره مبارکه اعراف آیه ۴۶
[۲] مجمع البیان ج ۴ ص ۶۵۳
[۳] الکشاف ج ۲ ص ۱۰۷
[۴] سوره مبارکه نور آیه ۳۷
[۵] سوره مبارکه توبه آیه ۱۰۸
بازدیدها: ۹
