بسم الله الرحمن الرحیم
سلام علیکم
حضرت آیت الله دیباجی اصفهانی مد ظله العالی در خصوص استخاره چند سؤال از محضر حضرتعالی دارم
۱فلسفه استخاره را خواستم بدانم چیست ؟
۲ آیا در موارد ازدواج ، طلاق ، یا هر معامله ای استخاره با قرآن صحیح است ؟
۳ در صورتی که شخص استخاره میکند ولی طبق آن عمل نکند حکم آن چیست ؟
۴ آیا چند بار استخاره برای یک کار صحیح است ؟
پاسخ معظم له :
بسم الله الرحمن الرحیم
بعد التحیه والسلام؛
پاسخ سؤال اول و دوم :
استخاره ؛ اجوف یائی از باب استفعال است از ماده خیر گرفته شده است و یکی از معانی باب استفعال ، طلب است مانند «استکتب زید و استخرج زید» بمعنی زید طلب کتابت نمود ، زید طلب خروج نمود. استخاره از نظر لغت: بمعنی طلب خیر است که انسان مؤمن باید در همه اُمورش از خداوند رئوف طلب خیر نماید اما از نظر اصطلاح :انسانی که عازم است کاری را انجام دهد در حال تردید ؛ ابتداً به فکر خود ( که موهبت خدا دادی است ) مراجعه میکند اگر صلاح خود را بدست نیاورد ، با کسانی که از نظر عقل و درایت و دین و تقوی صلاحیت مشورت دارند ، مشورت میکند چنانچه خداوند منّان به پیامبر صلی الله علیه و آله که عقل کُل و افضل از همه انبیاء علیهم السلام بود فرمود : «وشَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ»[۱] با مردم مشورت کن. شاید این دستور مشاوره برای آن بود که امّت اسلامی بداند مشاوره با عقلاء و پرهیزکاران راهگشای زندگی خواهد بود. و اگر از راه مشورت با عقلاء و پرهیزکاران صلاح خود را بدست نیاورد؛ به خداوند رحمان و رحیم توسل پیدا میکند و از او طلب خیر مینماید و توسط قرآن با تسبیح خود را از تردید و سرگردانی نجات میدهد ، در روایات متعدده از طریق شیعه و سنّت وارد شده که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله تفأل به خیر میزد و میفرمود: «ان الله یُحِبُّ الفَألَ الحَسَنَ»[۲] خداوند فال نیک را دوست دارد . فال نیک در عرب ، رسم است مثلا شخص مار گزیده را ، «سلیم » میگویند فلذا فال نیک میزنند که سالم میشود و نمی میرد ، و بیابان وسیع و بی آب و علف را «مَفازه » میگویند با اینکه چنین بیابانی مهلکه، محل هلاکت انسان است ولکن به فوز و رستگاری و نجات او فال نیک میزنند . در صلح حدیبیه نماینده کفّار قریش به نام « سهیل بن عمرو » نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد تا درباره جنگ یا صلح بین مسلمین و کفّار قریش صحبت کنند ، پیامبر صلی الله علیه و آله هنگامیکه نام سهیل بن عمرو» را شنید تفأل زد و به مسلمین فرمود: « قد سهل الله علیکم امرکم »[۳] خداوند امر شما را به آسانی تمام میکند ؛ و چنین شد و مصالحه نمودند و قرار شد از سال آینده ، مسلمین با امنیّت کامل وارد مکّه و مسجد الحرام شوند . بنابراین تفأل یکی از سنّت های دیرینه است که اسلام آنرا امضاء نموده،و چه مانعی دارد انسان مؤمن بعد ازآنکه از عقل و مشورت با عقلاء و پرهیزکاران صلاح خود را بدست نیاورد ، با تمام وجودش به خداوند متوسل شود و از خداوند رئوف طلب خیر نماید و به قرآن تفأل بزند ، چنانچه امام سجاد سلام الله علیه به قرآن تفأل زد ، و قصّه آن در بحار الانوار آمده است؛ علامه مجلسی رحمه الله علیه در جلد ۴۶ بحار الانوار صفحه ۱۹۱ و محدث قمّی در سفینه البحار ج ۳ ص ۵۶۱ نقل میکند که خداوند منّان مولود جدیدی به امام سجاد سلام الله علیه عطاء فرمود ؛ امام سلام الله علیه به قرآن مجید تفأل زد و قرآن را باز کرد این آیه شریفه آمد « فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِینَ دَرَجَهً ۚ وَکُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَىٰ ۚ وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ عَلَى الْقَاعِدِینَ أَجْرًا عَظِیمًا»[۴] فقال، هو والله زید، هو والله زید پس نام پسر بچه خود را زید گذارد زیرا شنیده بود که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله به امام حسین سلام الله علیه فرموده بود: یَا حُسَیْنُ یَخْرُجُ مِنْ صُلْبِکَ رَجُلٌ یُقَالُ لَهُ زَیْدٌ یَتَخَطَّى هُوَ وَ أَصْحَابُهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ رِقَابَ اَلنَّاسِ غُرّاً مُحَجَّلِینَ یَدْخُلُونَ اَلْجَنَّهَ بِلاَ حِسَابٍ.[۵] یکی از فرزندانت زید است که در راه خدا شهید میشود و او و یاورانش بدون حساب داخل بهشت میشوند.روایات استخاره در سفینه البحار ج ۲ ص ۷۵۰ آمده است والله العالم .
پاسخ سؤال سوم :
سزاوار نیست مخالفت کند و در صورت اضطرار با اعطاء صدقه به فقراء ، جبران کند. والله العالم
پاسخ سؤال چهارم :
صحیح نیست مگر وقت آنرا و نیت آنرا عوض کند. والله العالم
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
سید محمد تقی دیباجی اصفهانی
[۱] سوره مبارکه آل عمران، آیه ۱۵۹
[۲] سفینه البحار ج ۷ ص ۱۰
[۳] بحار الانوار ج ۲۰ ص ۳۳۳
[۴] سوره مبارکه نساء ، آیه ۹۵
[۵] سفینه البحار ج ۳ ص ۵۶۶
بازدیدها: ۵
