بسم الله الرحمن الرحیم
محضر مبارک حضرت آیت الله دیباجی اصفهانی دام ظله الشریف
سلام علیکم و رحمه الله
سؤال اول:
خدای متعال در سوره واقعه آیه ۱۴ می فرماید {وَقَلِیلٌ مِنَ الْآخِرِینَ} سوال ما اینست که مفهوم «قَلِیلٌ} چه کسانی هستند ؟ آیا شیعیان منظور هست یا کسانی دیگر ؟
سؤال دوم
در دعای وضو می خوانیم «اَللّهُمَّ اَعْطِنى کِتابى بِیَمینى وَالْخُلْدَ فِى الْجِنانِ بِیَسارى وَحاسِبْنى حِساباً یَسیراً»
پروردگارا کتاب و نامه اعمالم را در روز قیامت به دست راستم و جاودانگی در بهشت را در دست چپم قرار ده و محاسبه مرا سهل و آسان نما؛ چرا دعا میکنیم خلد در بهشت را در دست چپ ما قرار دهد؟ در صورتی که نامه اعمال خوب در دست راست قرار میگیرد؟
پاسخ معظم له
بسم الله الرحمن الرحیم
بعد التحیه والسلام
پاسخ سؤال اول:
صاحب تفسیر مجمع البیان «رحمه الله علیه» مینویسد مراد از {قَلِیلٌ مِنَ الْآخِرِینَ }امّت حضرت محمد «صلی الله علیه و آله و سلم» هستند زیرا پیروان آن حضرت نسبت به پیروان گذشته کمترند؛ البته از امام باقر «سلام الله علیه» روایت وارد شده که مراد از {سابقون} همان مقربان هستند چهار نفرند :هابیل فرزند حضرت آدم «علیه السلام» که برادرش قابیل او را از روی حسادت کشت ؛ و مؤمن آل فرعون در امّت حضرت موسی «علیه السلام» و حبیب نجّار در امت حضرت عیسی «علیه السلام » و علی بن ابیطالب «علیه السلام » در امت حضرت محمد«صلی الله علیه و آله و سلم»[۱]
ابن عباس میگوید از پیامبر «صلی الله علیه و آله و سلم» سؤال کردم {السابقون}چه کسانی هستند؟ فرمود: جبرئیل گفت آنها علی بن ابیطالب «سلام الله علیه »و پیروان اویند که مقربان درگاه خدا هستند [۲]
پاسخ سؤال دوم
شاید مراد از «یسار» آسانی باشد یعنی به سهل و آسانی بهشت را نصیب من گردان ،«یَسار» از ماده «یُسر» بمعنی آسانی و سهولت باشد؛ در علم بدیع گفته شده یکی از محسّنات کلام ایهام تناسب است (یعنی تناسب در لفظ هر چند از نظر معنی متناسب یکدیگر نیستند) مانند قوله تعالی:{الشَّمْسُ وَالْقَمَرُ بِحُسْبَانٍ وَالنَّجْمُ وَالشَّجَرُ یَسْجُدَانِ} [۳] که در ظاهر انسان خیال می کند مراد از «نجم» ،ستاره باشد چون ستاره با ماه و خورشید تناسب دارد ولکن معنی«والنجم » در این آیه نباتات است به این معنی که نباتات و درختان خاضع امر پروردگار هستند ؛پس مراد از «یسار» در دعا آسانی است گرچه در مقابل یمین قرار گرفته است . [۴] بنابراین معنی دعا چنین میشود که خلود (جاوید بودن) در بهشت را به آسانی نصیب من فرما .
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
سیّد محمد تقی دیباجی اصفهانی
[۱] مجمع البیان ج۹،۱۰ ص۳۲۵
[۲] نورالثقلین ج ۷ ص ۲۳۶
[۳] سوره مبارکه الرحمن آیه ۵و ۶ .
[۴] مختصرالمعانی ،علم بدیع ص ۱۸۹ طبع قدیم .
بازدیدها: ۷
