بسم الله الرحمن الرحیم
حضرت آیت الله دیباجی اصفهانی
سلام علیکم
من طلبه حوزه علمیه هستم؛ گاهی بین دو کلمه جایز نیست، با کلمه حرام است، مطالب متعددی شنیدیم نظر حضرتعالی را خواستیم بدانیم چیست و همچنین مفهوم کلمه احتیاط واجب؛ «محل تأمّل» یا «محل اشکال» «ظاهر چنین است» یا «أقوی چنین است» ؟ما طلاب را نصیحت و راهنمائی فرمایید . التماس دعا
پاسخ معظم له
بسمه تعالی
بعد التحیه والسلام
برخی از علماء گفته اند؛ «حرام» ، فعل قبیح مؤیّد را گویند؛ مانند کذب، تهمت، غیبت و …؛ اما «عدم الجواز» عام است، قبیح و غیر قبیح را شامل می شود و نسبت بین این دو عام و خاص مطلق است؛ مانند انسان و حیوان ؛ مثلا اگر حاکم دستور دهد که امسال از رعیّت، مالیات گرفته شود؛ یا دستور دهد که این بیابان قرقگاه است و امسال نباید چوبانان گوسفند را برای چرائیدن به این بیابان ببرند؛ «عدم الجواز» بر این مورد صادق است با اینکه قبیح نیست؛ ولکن در اصطلاح شرع مقدس گرچه «حرام امر وجودی» و «عدم الجواز امر عدمی» است ؛لکن از نظر معنی و در مقام عمل مترادفان و هم معنی هستند.
اما احتیاط واجب
اگر فقیه جامع الشرائط فرمود،«الاحوط فی الرکعه الثالثه و الرابعه ثلاث مرات التسبیحات الاربع» ؛ این احتیاط وجوبی است چون در اول فتوی آمده ؛ و اگر احتیاط در آخر فتوﱝ آمد و فرمود :«یجب مره واحده التسبیحات الاربع و ان کان الاحوط ثلاث مرات؛ این احتیاط استحبابی است. و در احتیاط وجوبی؛ مقلد می تواند به فتوﱝ مجتهد دیگر عمل کند و همچنین اگر بفرماید، «محل اشکال» یا بفرماید «محل تأمل» است در اینصورت هم مقلد می تواند به مجتهد دیگر رجوع کند( با رعایت اعلم بودن)؛ اما اگر فقیه فرمود «ظاهر چنین» است یا «اقوﱝ چنین» است؛ مقلّد نمی تواند به مجتهد دیگر رجوع کند. والله العالم
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
سیّد محمّد تقی دیباجی اصفهانی
بازدیدها: ۶
