زیارت نشانه تعهدی است که شیعیان نسبت به ائمه معصومین (علیهم السلام) خود دارند و چنین پیمانی که با پیوند به خاندان مطهر پیامبر (صلوات الله علیهم) همراه است آدابی دارد که با رعایت آنها حظ و بهره ی بیشتری می توان از زیارت برد.
آداب زیارت امام حسین (علیه السلام)
در روایتی امام رضا (علیه السلام) می فرماید: «إِنَ لِکُلِ إِمَامٍ عَهْداً فِی عُنُقِ أَوْلِیَائِهِ وَ شِیعَتِهِ وَ إِنَّ مِنْ تَمَامِ الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ وَ حُسْنِ الْأَدَاءِ زِیَارَهَ قُبُورِهِمْ فَمَنْ زَارَهُمْ رَغْبَهً فِی زِیَارَتِهِمْ وَ تَصْدِیقاً بِمَا رَغِبُوا فِیهِ کَانَ أَئِمَّتُهُمْ شُفَعَاءَ هُمْ یَوْمَ الْقِیَامَهِ [۱] شیعیان نسبت به هر یک از امامان معصوم پیمان و تعهدی دارند که کمال وفای به آن عهد در زیارت مشتاقانه و عارفانهٴ قبور آنهاست، پس کسانى که با رغبت و علاقه به زیارت ایشان و باور داشتن آنچه آنان ترغیب کرده اند، زیارتشان کنند، امامانِ آنها در روز قیامت شفیعشان باشند».
این حدیث بیانگر چند نکته درباره ی زیارت ائمه (علیهم السلام) است:
* زیارت قبر امام نشانهٴ وفاداری و تعهد به مقتدا و پیشواست؛ «إنّ من تمام الوفاء بالعهد و حُسن الأداء زیاره قبورهم».
* زیارت باید همراه با رغبت، شوق، علاقه و عشق قلبی به مزور باشد؛ «رغبهً فى زیارتهم».
* زیارت باید همراه با تصدیق قلبی به چیزهایی باشد که مزور بدان رغبت داشته، مورد علاقهٴ وی بوده و در راه آن فداکاری کرده است؛ «و تصدیقاً بما رغبوا فیه».
اما هر زیارتی آداب مشترک و مخصوصی دارد و از آنجا که امام حسین (علیه السلام) به لحاظ کیفیت شهادت با بقیه ی ائمه (علیهم السلام) متفاوت است و در کلام معصومین (علیه السلام) هم زیارت آن بزرگوار طور دیگری سفارش شده است؛
زیارت امام حسین (علیه السلام) هم با بقیه ائمه (صلوات الله علیهم) متفاوت است و ما در اینجا به غیر از ادعیه ماثور که هنگام زیارت وارد شده است برخی از آداب زیارت ابا عبدالله (سلام الله علیه) را به طور مختصر بیان می کنیم:
۱: بهتر است قبل از آن که از خانه خارج شود سه روز روزه بدارد و در روز سوم غسل کند و خانواده خود را جمع کند و این دعا [۲] را زمزمه کند.
۲: آنگاه با خضوع و خشوع از منزل خارج شود و ذکر «لا اله الا الله» و «الله اکبر» و «الحمدلله» بسیار بگوید و صلوات بر محمد و آل محمد (صلوات الله علیهم) بفرستد و با آرامش و وقار به راه بیافتد و بداند هر زحمتی در این راه متحمل شود، اجر عظیم دارد.[۳]
۳: امام صادق (علیه السلام) فرمود: «در حالی به زیارت امام حسین (علیه السلام) برو که محزون و ژولیده و غبار آلود و گرسنه و تشنه باشی چرا که آن حضرت با چنین حالتی به شهادت رسید، آنگاه حاجات خود را طلب کن و برگرد و کنار قبرش را وطن خود قرار مده».[۴]
۴: توشه خویش را در این سفر، از غذاهای لذیذ و شیرین قرار ندهد و از غذاهای ساده استفاده کند چرا که از امام صادق (علیه السلام) روایت شده که فرمود: «شنیده ام جماعتی به زیارت امام حسین (علیه السلام) می روند در حالی که با خود سفره هایی از بزغاله های بریان و حلواها حمل می کنند، با آنکه اگر به زیارت قبر پدران یا دوستان خود می رفتند چنین عمل نمی کردند».[۵]
۵: اگر ممکن است گاهی با پای پیاده و با کمال تواضع و فروتنی برای زیارت حرکت کند، چرا که امام صادق (علیه السلام) فرمود: «در ازای هر گامی که بر می دارد هزار حسنه برای او نوشته می شود».[۶]
۶: صاحب مفاتیح الجنان نقل می کند که در روایت ابو حمزه ثمالى (رضوان اللّه علیه)، از امام صادق (علیه السّلام) در باب زیارت حضرت امام حسین (علیه السّلام) نقل شده: «چون به نینوا رسیدى بارهاى خود را در آنجا بگذار، و به خود روغن نمال، و به چشم سرمه مکش، و گوشت مخور، البته تا زمانیکه در آنجا اقامت دارى».[۷]
۷: اما برای ورود به حرم سالار شهیدان (سلام الله علیه) دانستن این نکته مفید است که به تعبیر مرحوم آیت الله بهجت (رحمه الله علیه): «اذن دخول حضرت سیدالشهداء (علیه السلام) گریه است؛ اگر اشک آمد، امام حسین (علیه السلام) اذن دخول داده‌اند و وارد شوید.
اگر حال داشتید به حرم وارد شوید. اگر هیچ تغییری در دل شما بوجود نیامد و دیدید حالتان مساعد نیست، بهتر است به کار مستحبی دیگری بپردازید. سه روز روزه بگیرید و غسل کنید و بعد به حرم بروید و دوباره از حضرت اجازه ورود بخواهید».[۸]
۸: عمده اعمال در روضه مطهّره امام حسین (علیه السلام) دعاء است زیرا که اجابت دعا در تحت آن قبّه یکى از چیزهائى است که در عوض شهادت، حقّ تعالى به آن حضرت لطف فرموده و زائر باید آن را غنیمت دانسته در تضرّع و انابه و توبه و عرض حاجات کوتاهى نکند و در طىّ زیارت آن حضرت ادعیه بسیارى با مضامین عالیه وارد شده که خوانندگان محترم را به کتب معتبره از جمله مفاتیح شیخ عباس قمی و کتاب های مشابه که در آن زیارات معصومین (علیهم السلام) وارد شده ارجاع می دهیم.
لازم به ذکر است که آداب زیارت سیدالشهداء (علیه السلام) بیش از این مقداری است که بیان کردیم و ما فقط در اینجا گوشه ای از آن را متذکر شدیم.
– – – – – – – – –
پی نوشت:
[۱]. الکافی (ط – الإسلامیه) کلینی. ج ۴٫ باب ….. ص : ۵۶۷٫
[۲]. اللَّهُمَ إِنِّی أَسْتَوْدِعُکَ الْیَوْمَ نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ مَالِی وَ وُلْدِی، وَ کُلَّ مَنْ کَانَ مِنِّی بِسَبِیلٍ، الشَّاهِدَ مِنْهُمْ وَ الْغَائِبَ، اللَّهُمَّ احْفَظْنَا بِحِفْظِ الْإِیمَانِ وَ احْفَظْ عَلَیْنَا. اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا فِی حِرْزِکَ، وَ لَا تَسْلُبْنَا نِعْمَتَکَ، وَ لَا تُغَیِّرْ مَا بِنَا مِنْ نِعْمَهٍ وَ عَافِیَهٍ، وَ زِدْنَا مِنْ فَضْلِکَ إِنَّا إِلَیْکَ رَاغِبُونَ. المزار الکبیر (لابن المشهدی) ص ۴۱۷٫ قم، چاپ: اول، ۱۴۱۹ ق.
[۳]. مفاتیح نوین. مکارم شیرازی. ص ۳۶۱٫
[۴]. بحار الانوار. مجلسی. ج ۹۸٫ ص ۱۴۰٫
[۵]. ثواب الاعمال. ابن بابویه، محمد بن على. ص۸۹٫
[۶]. کامل الزیارات. ابن قولویه. باب ۴۹٫ ص ۱۳۴٫ ح ۸٫
[۷]. مفاتیح الجنان. محدث قمی. فصل ششم. آداب زیارت مخصوصه زیارت امام حسین علیه السلام.
[۸]. سایت آیت الله بهجت.
گزیده ای از آداب زیارت, آداب زیارت امام حسین ,زیارت امام حسین, امام حسین ,دیباجی ,استاد دیباجی ,سید دیباجی ,سید محمد تقی دیباجی ,دیباجی اصفهانی, آیت الله دیباجی, آیت الله دیباجی اصفهانی, سید محمد تقی دیباجی ,مقالات, اربعین ,مقاله , آداب زیارت سیدالشهدا , زیارت سیدالشهدا ,پیاده روی اربعین ,سیدالشهدا
بازدیدها: ۲۸
