مقدمه:
به یقین یکی از بزرگترین و دردناک‌ترین حوادث تاریخ بشریت فاجعه کربلاست. چرا که بعد از سالیان اندکی از رحلت بزرگترین پیامبر خدا یعنی رسول اکرم(صلی‌الله‌علیه‌واله)، گروهی به ظاهر مسلمان برای تحصیل مال بی‌ارزش و اندک دنیا به بهانه تحصیل رضایت خدا و رفتن به بهشت خون مظلوم ترین و عزیزترین بنده خدا را بر زمین ریختند. و خانواده او را با بی‌احترامی به اسارت بردند. هر چند گروهی که از درایت و اندیشه کافی برخوردارنیستند، سعی می‌نمایند با کم اهمیت جلوه دادن این واقعه دردناک آثار و پیامدهای آن را به بی‌ارزش جلوه دهند، ولی با اندک توجه و دقتی در تاریخ اسلام و فرهنگ‌های تأثیر گذار از آن به خوبی می‌توان به نکات ارزشمندی در خصوص آثار و پیامدهای عاشورا بدست آورد.
طرح سوال: حادثه عاشورا در طول تاریخ چه آثار و برکاتی را به دنبال داشته است؟
۱-بیداری اسلامی
اولین و مهمترین برکتی که حادثه عاشوا به دنبال داشت بیداری اسلامی در جهان اسلام بود هر چند گروهی در طول تاریخ سعی نمودند با فراموش کردن غدیر وجایگاه رفیع امامت مسیر اصلی نهضت و فرهنگ اصیل اسلامی را دستخوش تباهی قرار دهند، ولی حسین (علیه‌السلام) با جهاد بزرگی که انجام دادن این گروه به خواب رفته را بیدار نمودند و زمینه بسط و توسعه فرهنگ شیعی و ولایی را فراهم نمودند.
بعد از این حادثه جهان اسلام بر غفلت خود در خصوص مرجعیت دینی اهل بیت(علیه‌السلام) بیشتر آگاه شد، ازاینرو یافتندکه حق با اهل بیت پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌واله) است. و دولت مخالف ایشان نه تنها به اصول ارزشهای اسلامی پایبند نیستند، بلکه رژیمی سفاک و مستبد است که می‌خواهد جامعه اسلامی را به جاهلیت نخستین برگرداند.[۱] از اینرو موجی از تنفر علیه دستگاه حکومتی و عاملان آنها ایجاد شد، و زمینه‌ی قیام‌های همچون نهضت توابین، قیام حره، و دیگر قیام ها فراهم شد.
۲-ایجاد روح وحدت و همبستگی در بین مسلمانان
حفظ وحدت و اتحاد در برابر دشمنان اسلام یکی از سفارشات مؤکد آموزه‌های قرآنی است. کما اینکه خداوند متعال در این خصوص می‌فرماید: «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا؛[آل‌عمران/۱۰۳] و همگى به ریسمان خدا [قرآن و اسلام، و هر گونه وسیله وحدت]، چنگ زنید، و پراکنده نشوید».
استاد حسن ابراهیم حسن، مؤلف کتاب تاریخ اسلام می‌نویسد:
«کشته شدن حسین(علیه‌السلام) در تهییج شیعیان و وحدت بخشیدن به آنها تأثیر بسیاری داشته است. قبل از این رخداد شیعیان پراکنده بودند؛ زیرا شیعه‌گری یک نظریه …. بود که دل پیروان خود نفوذ نکرده بود، و هنگامی که حسین کشته شد، شیعه‌گری با خون آمیخته شد و در اعماق قلوب شیعیان نفوذ کرد و عقیده راسخ آنان گردید». [۲]
۳- تمایز اسلام راستین از اسلام دروغین
مهمترین اثر قیام کربلا تفکیک اسلام راستین از اسلام دروغین بود. کربلا توطئه سقیفه را آشکار ساخت و غاصبان خلافت پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌واله) را به جامعه نشان داد و فرق بین خلافت اسلامی و سلطه مورثی را بر مردم آشکار ساخت و توانست بسیاری از مظالمی را که بر خاندان پیامبر رفته بود را بر ملا سازد. در اثر قیام خونین کربلا، ماهیت غیر دینی و استکباری بنی‌امیه مشخص کردید.
۴-عظمت یافتن مکتب تشیع
این قیام شهادت طلبانه نه تنها مورد اعجاب و تحسین مورخان اسلامی قرار داشته است؛ بلکه مستشرقان و بعضی اسلام شناسان غیر اسلامی را نیز به تحسین و تعجب وا داشته‌است.
پرفسور براون می‌گوید:
…گروه شیعه یا طرفداران علی(علیه‌السلام) به قدر کافی، هیجان و از خود گذشتگی نداشتند، اما پس از رخداد عاشورا کار دگرگون شد زمین کربلا که به خون فرزند پیامبر آغشته شده بود،…عواطف سست ترین مردم را به هیجان در آورد و روحها را غمگین ساخت چنانکه نسبت به رنج و خطر حتی مرگ بی‌اعتنا شدند. [۳]
۵-نابودی حکومت طاغوتی بنی‌اومیه
یکی از مهمترین و زیبا ترین آموزه های قرآنی لزوم دوری، اجتناب و عدم سر سپردگی حکومت طاغوت است. «وَ الَّذینَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَنْ یَعْبُدُوها وَ أَنابُوا إِلَى اللَّهِ لَهُمُ الْبُشْرى فَبَشِّرْ عِباد؛[زمر/۱۷] و کسانى که از عبادت طاغوت پرهیز کردند و به سوى خداوند بازگشتند، بشارت از آن آنهاست پس بندگان مرا بشارت ده». امام حسین(علیه‌السلام) و یاران باوفای ایشان با بهره‌مندی از آموزه‌های وحیانی قرآن کریم حاضر به تسلیم در برابر طاغوت زمان خود نشدند ازینرو یا قیام و مقابله در برابر آن زمینه فروپاشی آن را فراهم نمودند. کما اینکه امام صادق(علیه‌السلام) در این خصوص می‌فرماید:
«َ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ آلَ أَبِی سُفْیَانَ قَتَلُوا الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ ع فَنَزَعَ اللَّهُ مُلْکَهُمْ وَ قَتَلَ هِشَامٌ زَیْدَ بْنَ عَلِیٍّ فَنَزَعَ اللَّهُ مُلْکَهُ وَ قَتَلَ الْوَلِیدُ یَحْیَى بْنَ زَیْدٍ فَنَزَعَ اللَّهُ مُلْکَهُ عَلَى قَتْلِ ذُرِّیَّهِ رَسُولِ اللَّهِ ص؛ [۴]محمد بن على حلبى، از امام صادق علیه السّلام روایت کرده است که فرمود: خاندان ابو سفیان، حسین بن على علیه السّلام را کشتند، و خداوند قدرت (و حکومت) را از آنان گرفت؛ و هشام، زید بن على علیه السّلام (پسر امام زین العابدین علیه السّلام) را کشت، پس خداوند (حکومت) او را نیز بر انداخت؛ و ولید، یحیى بن زید را کشت، و خداوند او را به خاطر کشتن فرزند رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم نابود کرد (لعنت خداوند و فرشتگان و مردم با ایمان بر آنان باد).
نکته‌ها وپیامها
۱-برخلاف تصور بعضی افراد بی‌فکر و جاهل فرهنگ و واقعه عاشورا یک نهضتی اثر بخش است که در طول زمینه‌های پیدایش آثارو برکات فراوانی بوده است.
۲-حادثه عاشورا را نباید صرافاً یک واقع تاریخی که مصرف آن به اتمام رسیده است دانست بلکه واقعه عاشورا همچون جریان زنده موجب حرکتهای و نهضت‌های جوشانی در طول تاریخ بوده است.
۳-بسیاری از نهضتها و حرکتهای انقلابی و ارزشی سر مشق خود را اسطوره‌های کربلا قرارداده‌اند و در منش سیاسی اجتماعی خود به این اولیایی الهی اقتدا نموده‌اند.
____________________________
پی‌نوشت:
[۱]. ثوره الحسین، محمد مهدی شمس الدین، ص۲۵۶.
[۲]. تاریخ اسلام، حسن ابراهیم حسن، ج۱، ص۳۹۹.
[۳]. تاریخ سیاسی اسلام، حسن ابراهیم حسن، ترجمه ابو القاسم پاینده، ج۱، ص ۳۶۵۲.
[۴]. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص۲۲۰.
منبع: پیامدهای عاشورا، مرکز تحقیقات اسلامی نمایندگی ولی فقیه‌در سپاه، گرد آورنده سید ابو الفضل اردکانی.
پنج اثر سازنده ,عاشورا ,سیدالشهدا ,دیباجی ,مقالات دیباجی ,استاد دیباجی, دیباجی اصفهانی, آیت الله دیباجی ,مقالات عاشورا ,اثرات عاشورا ,مقاله سیدالشهدا ,سید محمد تقی دیباجی ,عاشورای ۹۴ ,مراسم عاشورا, ashoura ,ashoora ,dibaji
بازدیدها: ۱۲
